"Қыңырлық пен қыңырлық" психологтың кеңесі.

«Құрметті ата-аналар! Бүгін біз баланың мінез-құлқындағы қыңырлық пен қыңырлық туралы сөз қозғаймыз. Осы мінездер әртүрлі жағдайларда байқалып, көбіне ата-аналар үшін қиындық тудырады. Бірақ бұл мінездер туралы түсінік алып, дұрыс әдіс-тәсілдер қолдансаңыз, сіздің балаңызбен қарым-қатынас әлдеқайда жақсарады.»

Қыңырлық пен қыңырлық — балалардың мінез-құлқының бір бөлігі, олар ата-аналар мен тәрбиешілерге белгілі бір қиындықтар туғызуы мүмкін. Біз осы мәселелерді қалай шешуге болатыны туралы кеңестер береміз.

1. Қыңырлық пен қыңырлықтың айырмашылығы

Алдымен, құрылымдық айырмашылықтарын түсінейік:

Қыңырлық — бала өзінің қалауларын немесе пікірімен кез келген жағдайға қарсы тұрады. Ол көп жағдайда өзінің шешімдерінен таймайды және ережелерді бұзу арқылы өз дегенін орындауға тырысады.

Қыңырлық — бала ішкі себептерге байланысты эмоционалды тұрғыдан тұрақсыз болуы мүмкін. Оның мінезі тым күйгелек, ашуланшақ, әрқашан өз қалауларын орындауды талап етеді.

2. Қыңырлық пен қыңырлықтың себептері

Балаларда қыңырлық пен қыңырлықтың пайда болуына бірнеше себептер бар:

Табиғи ерекшеліктер: Кейбір балалар табиғи түрде өз пікірін қорғауға тырысады, олар өздерінің қалауларын барлық жағдайда орындауға тырысады. Бұл — олардың жеке қасиеттері.

Тәрбиелік әсер: Егер бала үйде көп еркелетілсе немесе тым қатал тәрбие көрсе, ол қыңырлық немесе қыңыр мінез-құлықты қалыптастыруы мүмкін.

Қоршаған ортаның әсері: Егер бала үнемі өз қалауын орындауға мүмкіндік алса немесе белгілі бір тәртіпсіздік жағдайында болса, бұл да оның қыңырлығына ықпал етуі мүмкін.

3. Қыңырлықтың жағымсыз әсерлері

Баланың қыңыр мінезі оның әлеуметтік дағдыларына, қоршаған адамдармен қарым-қатынас жасауына әсер етеді:

Әлеуметтік қиындықтар: Бала ұжымда жұмыс істей алмауы, басқа балалармен дұрыс қарым-қатынас жасамауы мүмкін.

Тәрбиешілер мен ата-аналармен қарым-қатынас: Қыңыр баланың тәрбиешілермен және ата-аналармен арасындағы байланыс қиын болуы мүмкін, себебі ол талаптарды қабылдаудан бас тартады.

Өз-өзіне сенімсіздік: Егер баланың қалауы үнемі орындалса, ол өзіне ғана сеніп, басқалардың пікірін елемеуі мүмкін.

4. Қыңырлық пен қыңырлықты басқару жолдары

Ата-аналар мен тәрбиешілер баланың қыңырлығын дұрыс басқару үшін келесі кеңестерді пайдалана алады:

1. Түсіністік пен сабырлылық:

Баланың қыңырлығын түсініп, сабырлы болу керек. Бала өз эмоцияларын дұрыс басқаруды үйренуі үшін оған уақыт қажет.

Кеңес: «Баланың ашуы мен қыңырлығын түсініп, сабырлы қалпында қалуға тырысыңыз. Оған көңіл бөліп, оны тыңдаңыз.»

2. Қарым-қатынасты ашық сақтау:

Баланың қыңырлығына түсіністікпен қарау және оның эмоцияларын дұрыс қабылдау өте маңызды. Ата-ана баланы тыңдап, оның не сезініп тұрғанын түсінуге тырысуы керек.

Кеңес: «Балаңызбен әңгімелесіп, оның ойларын тыңдаңыз. Қанша қиын болса да, оның не себепті қыңыр мінез көрсеткенін білуге тырысыңыз.»

3. Тәртіп пен ережелер қою:

Қыңыр баланың әрекеттерін басқарудың ең тиімді жолы — нақты шектеулер мен тәртіп ережелерін қою. Балаға не істеуге болатыны және не істеуге болмайтыны туралы нақты түсінік беру маңызды.

Кеңес: «Балаңызға анық шектеулер қойып, оған түсінікті түрде ережелер мен міндеттерді түсіндіріңіз.»

4. Таңдау мүмкіндігін беру:

Балаға өз таңдауларын жасауға мүмкіндік беру, оған өзін-өзі басқаруға үйретеді. Мұндай әдіс қыңырлықты азайтуға көмектеседі.

Кеңес: «Балаңызға екі немесе үш таңдау ұсыныңыз. Бұл оның еркіндігін сезініп, қыңыр мінез көрсетуден бас тартуына көмектеседі.»

5. Позитивті күшейту:

Бала жақсы мінез-құлық көрсеткенде оны мадақтап, қолдау көрсету өте маңызды. Позитивті мінез-құлықты күшейту — тиімді әдіс.

Кеңес: «Балаңыз өз әрекеттерімен дұрыс таңдау жасаса, оны мадақтаңыз. Бұл оны дұрыс әрекет етуге ынталандырады.»

6. Эмоцияларды басқару:

Бала өзінің эмоцияларын басқаруға үйренуі керек. Егер бала ашуланған немесе қыңыр болған жағдайда, оған тыныштану үшін арнайы әдістер үйретуге болады (терең тыныс алу, сабырлы болу).

Кеңес: «Баланың эмоцияларын басқара алуы үшін онымен бірге тыныштықты сақтау жаттығуларын орындаңыз.»